Thiếu máu là tình trạng cơ thể không có đủ tế bào hồng cầu khoẻ mạnh để mang oxy đi khắp cơ thể. Do vậy nắm bắt tốt các triệu chứng của bệnh thiếu máu là rất quan trọng.
Máu có nhiều công dụng đối với cơ thể như cung cấp dinh dưỡng, bảo vệ hệ hô hấp, điều hoà thân nhiệt… cùng rất nhiều chức năng quan trọng khác. Theo ước tính của tổ chức y tế thế giới (WHO) có tới 1,62 tỷ người gặp phải chứng thiếu máu trên toàn cầu.
Khi nào một người bị coi là thiếu máu?
Thiếu máu là tình trạng mà cơ thể không đủ tế bào hồng cầu khỏe mạnh để đưa oxy đến các mô, cơ quan trong cơ thể.
Một người được coi là thiếu máu nếu nồng độ của huyết sắc tố trong máu thấp hơn so với mức trung bình. Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, không phân biệt giới tính, tuổi tác và gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe.
Nguyên nhân thiếu máu
Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra thiếu máu nhưng chủ yếu là do:
Thiếu máu do mất máu: Tình trạng này chia làm 2 loại đó là mất máu cấp tính do các nguyên nhân như: chấn thương, sinh nở, phẫu thuật, mạch máu bị vỡ… và mất máu mạn tính có thể gây ra bởi các nguyên nhân như: khối u, ung thư, viêm loét dạ dày, nhiễm giun sán hoặc phụ nữ bị mất nhiều máu trong chu kỳ kinh nguyệt.
Thiếu máu do giảm quá trình tạo máu: Chế độ ăn uống nghèo nàn, thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu. Sắt, Acid folic, vitamin B12 là những dưỡng chất quan trọng nhất ảnh hưởng đến quá trình tạo máu của cơ thể. Điều này dễ gặp phải ở những người ăn chay do không có nguồn thực phẩm chứa hàm lượng sắt cao như thịt, cá…
Thiếu máu do các tế bào máu bị phá hủy quá nhiều: Bình thường, một tế bào hồng cầu khỏe mạnh sẽ tồn tại từ 90 – 120 ngày, sau đó cơ thể sẽ dần loại bỏ các tế bào máu cũ. Tuy nhiên, một số trường hợp như bệnh thiếu máu tự miễn tán huyết khiến cho quá trình phá hủy này diễn ra sớm hơn. Do hệ thống miễn dịch của cơ thể nhầm tưởng rằng các tế bào hồng cầu là các “phần tử lạ” nên tấn công và đào thải chúng.
Dấu hiệu thiếu máu
1. Mệt mỏi
Theo Phó giáo sư Y khoa Andrew Artz, MD – Trường Đại học Chicago cho biết: “Mệt mỏi là triệu chứng phổ biến khi bị thiếu máu”. Đây không phải là cảm giác mệt mỏi do làm việc căng thẳng, mất ngủ… mà đó là một kiểu dạng như tình trạng xương mệt mỏi. Vì thế, nếu như sau khi nghỉ ngơi và nạp năng lượng mà bạn không cải thiện được tình trạng này thì hãy tới gặp bác sĩ, rất có thể bạn đã bị thiếu máu.
2. Da dẻ tái xanh
Cách nhận biết thiếu máu tốt nhất là quan sát màu sắc của da. Thiếu máu làm cho sắc tố da của khuôn mặt xanh xao, lòng bàn, niêm mạc trở nên nhợt nhạt.
3. Nhức đầu
Người thiếu máu thường xuất hiện các triệu chứng; đau đầu, đau nửa đầu,… Nếu dấu hiệu này xuất hiện thường xuyên, không có dấu hiệu thuyên giảm thì nên đến gặp bác sĩ ngay.
4. Khó thở
Kiếm soát hơi thở trong lúc hoạt động về thể lực là dấu hiệu cho thấy cơ thể không có được lượng oxy cần thiết. Lúc này sẽ cảm thấy mệt mỏi, đầu óc quay cuồng, chóng mặt.
5. Tức ngực
Khi bị thiếu máu, nhịp tim trở nên bất thường, tiếng thổi tim trở nên rõ rệt hơn. Bạn có thể cảm nhận rõ tiếng thình thịch như đánh trống của tim. Lúc này, tim đang phải chạy đua để lấy thêm nhiều oxy.
6. Lo lắng, bồn chồn
Cảm giác lo lắng, bồn chồn gia tăng. Đó là một trong những dấu hiệu cho thấy cơ thể đang bị thiếu máu.
7. Cảm giác tê, ngứa
Khi máu không đủ để đi nuôi cơ thể, có thể sẽ xuất hiện cảm giác lạnh, tê, ngứa ở bàn tay hoặc bàn chân.
8. Mất tập trung, không tỉnh táo
Nếu bạn cảm thấy mất tập trung, trí nhớ suy giảm và có phần không tỉnh táo thì đây không chỉ do tuổi tác mà còn là dấu hiệu cơ thể đang thiếu sắt.
9. Rụng tóc
Nếu nhận thấy tóc bạn ngày càng mỏng đi, rụng nhiều thì rất có thể là do thiếu máu, thiếu hụt vitamin hoặc suy giảm hormone như suy giáp
Chuẩn đoán và điều trị thiếu máu
Những người thiếu máu thường có cảm giác khó thở, mệt mỏi, kém tập trung và dễ cáu giận trước những khó khăn trong công việc. Những triệu chứng ở trên chỉ cho biết một phần về tình trạng thiếu máu thiếu sắt. Chỉ khi đi xét nghiệm bạn mới có thể khẳng định được cụ thể hơn về bệnh.
Cần tham khảo ý kiến bác sĩ để điều trị thiếu máu bởi nếu tự ý bổ sung không đúng liều lượng, hàm lượng sắt quá liều sẽ khiến thừa sắt gây nhiều ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.
